Trên thực tế, số lượng các làng nghề được công nhận trên địa bàn tỉnh vẫn còn ít so với số lượng các nghề truyền thống đang tồn tại. Toàn tỉnh hiện mới có 6 làng nghề được công nhận, bao gồm làng nghề chè tại các thôn: Đồng Hoan, xã Tú Thịnh; Liên Phương, xã Phúc Ứng; Yên Thượng, xã Trung Yên; thôn Cảy, xã Minh Thanh; Đồng Đài, xã Hợp Thành và Vĩnh Tân, xã Tân Trào (Sơn Dương). Theo Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh, số lượng các làng nghề còn ít, một phần do tại nhiều làng nghề, việc lưu giữ, làm nghề chủ yếu vẫn là các hộ gia đình, cá nhân mà chưa có sự tham gia của các hợp tác xã, tổ hợp tác; một phần do nhiều địa phương chưa chú trọng, quan tâm đến việc rà soát, làm các thủ tục công nhận các làng nghề.
Qua rà soát, trên địa bàn tỉnh hiện có 16 nghề, làng nghề truyền thống cần bảo tồn lâu dài. Ngoài 6 làng nghề chè đã được công nhận là các làng nghề trồng bông dệt vải tại xã Lăng Can; nghề nấu rượu thóc, men lá tại xã Lăng Can, Bình An; nghề sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ tại xã Hồng Quang; nghề làm bún cổ truyền tại các xã Thượng Lâm, Phúc Yên, Bình An (Lâm Bình) và nghề chế biến rượu ngô men lá tại xã Sơn Phú (Na Hang) thì 3 nghề truyền thống chưa được công nhận là nghề sản xuất bánh gai, nghề đan cót xuất khẩu và nấu rượu chuối thủ công tại các xã Trung Hà, Kim Bình, thị trấn Vĩnh Lộc (Chiêm Hóa). 3 nghề này hiện đang được huyện phối hợp với các sở, ngành liên quan rà soát, đánh giá các điều kiện để trình UBND tỉnh công nhận làng nghề.
Xã Tân Long (Yên Sơn) đang chuẩn bị các thủ tục xây dựng làng nghề sản xuất,
chế biến măng khô tại thôn Cường Đạt.
Hỗ trợ các làng nghề, tỉnh đã ban hành và triển khai một số chính sách khuyến khích, hỗ trợ phát triển các ngành nghề, làng nghề nông thôn như: Nghị quyết số 29/2009/NQ-HĐND về chính sách khuyến khích phát triển tiểu thủ công nghiệp và làng nghề trên địa bàn tỉnh; thực hiện Nghị định số 55/2015/NĐ-CP về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn… Nhưng thực tế, theo Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh, số lượng các hợp tác xã, hộ gia đình, cá nhân được vay vốn từ các chương trình này rất hạn chế, chưa kể nhiều chương trình không giải ngân được do khâu xét duyệt còn nhiều thủ tục, năng lực quản lý và tổ chức của các cơ sở ngành nghề nông thôn còn nhiều hạn chế, liên kết trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị còn yếu, thị trường đầu ra chưa ổn định dẫn đến sản xuất còn nhỏ lẻ, chưa bền vững…
Giải pháp của ngành Nông nghiệp tỉnh hiện nay là quy hoạch, định hướng phát triển ngành nghề truyền thống nông thôn, làng nghề gắn với Chương trình Mỗi xã một sản phẩm. Từ đó phát huy được tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương, tạo sinh kế và nâng cao thu nhập cho người dân khu vực nông thôn. Từ nguồn kinh phí này, đã có 3 làng nghề gồm làng nghề chè thôn Cảy, xã Minh Thanh; làng nghề chè thôn Đồng Đài, xã Hợp Thành và làng nghề chè thôn Liên Phương, xã Phúc Ứng (Sơn Dương) được hỗ trợ 1,38 tỷ đồng (mỗi làng nghề được hỗ trợ 460 triệu đồng). Nguồn kinh phí này được hỗ trợ để đổi mới công nghệ, kỹ thuật sản xuất, phát triển mở rộng quy mô làng nghề và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Để phát triển ngành nghề nông thôn và làng nghề, Chính phủ đã ban hành Nghị định 52/2018/NĐ-CP về phát triển ngành nghề nông thôn. Ngành Nông nghiệp tỉnh hiện đang rà soát lại các nghề, làng nghề truyền thống để từ đó có kế hoạch lồng ghép các nguồn vốn hỗ trợ, phát triển theo hướng xây dựng nông thôn mới và kết nối cộng đồng làng nghề, bảo tồn văn hóa, phát triển du lịch và hội nhập quốc tế.
Bài, ảnh: Trần Liên