Toàn tỉnh hiện có 1.673 ha chè Shan tuyết, chiếm 68% diện tích chè đặc sản, tập trung chủ yếu tại các huyện Na Hang, Lâm Bình. Tuy nhiên, phần lớn diện tích này chưa được khai thác hết tiềm năng. Xã Hồng Thái (Na Hang) có gần 70 ha chè Shan tuyết, cao nhất huyện nhưng diện tích cho khai thác lại không nhiều. Anh Đặng Ngọc Phố, Phó Giám đốc HTX sản xuất chè Shan tuyết Sơn Trà cho biết, diện tích chè Shan được khai thác chủ yếu ở thôn Hồng Ba, Khâu Tràng, Pắc Khoang còn lại là bỏ hoang, bà con không đầu tư chăm sóc cũng như thu hái. Khuyến khích người dân đầu tư chăm sóc, thu hái chè Shan, HTX Sơn Trà đã nâng mức giá thu chè búp tươi lên gấp 3 - 4 lần so với chè thường. Hiện HTX đang thu mua 15 nghìn đồng/kg, cao nhất lên đến 50 - 60 nghìn đồng/kg chè búp tươi. Giá thu mua chè búp tươi tăng cao nhưng HTX cũng chỉ hợp đồng được với khoảng 10 hộ tham gia thu hái.
Xã Phú Lâm, Mỹ Bằng, Kim Quan (Yên Sơn) nhiều năm nay người dân mạnh dạn thay thế diện tích chè Trung du già cỗi, năng suất thấp bằng các giống chè đặc sản như Kim Tuyên, Phúc Vân Tuyên, Ngọc Thúy, Đại Bạch Trà... Tuy vậy, sự manh mún trong đầu tư phát triển cũng như chế biến khiến sản phẩm chè đặc sản thiếu sức cạnh tranh trên thị trường. Ông Bàng Minh Hạnh, thôn Khuôn Hẻ, xã Kim Quan (Yên Sơn) cho biết, gia đình ông có gần 2 ha chè Ngọc Thúy, mỗi năm thu hơn 1 tấn chè búp khô. Chè Ngọc Thúy rất ngon, chất lượng tốt nhưng do chưa xây dựng được nhãn hiệu hàng hóa nên sản phẩm của gia đình vẫn chỉ bán xô cho thương lái với giá dao động từ 130 - 180 nghìn đồng/kg, chỉ bằng nửa so với sản phẩm cùng loại được bảo quản, đóng gói và có nhãn hiệu hàng hóa.
Sản phẩm chè Shan tuyết Hồng Thái (Na Hang) được trưng bày và giới thiệu tại Hội nghị
triển khai Chương trình mỗi xã một sản phẩm tại thành phố Tuyên Quang.
Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, toàn tỉnh có 2.229 ha chè đặc sản, chiếm 22,2% tổng diện tích chè toàn tỉnh. Ông Nguyễn Văn Thuấn, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng nông, lâm sản, thủy sản tỉnh cho biết, đơn vị đã hỗ trợ các địa phương xây dựng nhãn hiệu hàng hóa cho chè đặc sản: chè Shan Khau Mút Thổ Bình (Lâm Bình), chè Bát tiên Mỹ Bằng (Yên Sơn), chè Shan tuyết Hồng Thái (Na Hang)... Tuy vậy, sản phẩm từ các cơ sở chưa nhiều, sản xuất mang tính thủ công nên chất lượng không đồng đều, sức cạnh tranh trên thị trường còn thấp.
Trong đề án tái cơ cấu ngành chè giai đoạn 2016 -2020, tỉnh đặt mục tiêu trồng 1.000 ha chè đặc sản thay thế giống chè Trung du, chè già cỗi để đa dạng hóa và nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm chè. Ông Nguyễn Đại Thành, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, nâng cao năng suất hiệu quả kinh tế cây chè, đặc biệt là chè đặc sản, tỉnh tập trung phát triển theo hướng nông nghiệp bền vững; tích cực ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO, HACCP... trong sản xuất, chế biến chè khô nhằm tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Tỉnh đã phê duyệt các dự án trồng mới, trồng lại chè năng suất, chất lượng cao tại 3 công ty sản xuất, chế biến chè trên địa bàn. Từ năm 2017 - 2018, toàn tỉnh đã trồng mới được hơn 300 ha chè. Ngành Nông nghiệp tỉnh cũng hỗ trợ các cơ sở sản xuất, chế biến chè đặc sản sản xuất theo quy trình an toàn, xây dựng nhãn hiệu sản phẩm và tham gia các chương trình, hội chợ, xúc tiến thương mại…
Những giải pháp đưa ra sẽ khuyến khích, thúc đẩy các tổ chức, cá nhân đầu tư chăm sóc, khai thác tiềm năng lợi thế, sức cạnh tranh của cây chè đặc sản.
Bài, ảnh: Đoàn Thư