Lựa chọn sản phẩm chủ lực
Trong thời gian qua, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo phát triển nông nghiệp hàng hoá của tỉnh, cùng với sự nỗ lực, cố gắng của các cấp, các ngành, các doanh nghiệp và bà con nông dân, giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản của tỉnh giai đoạn 2011-2015 tăng trưởng bình quân 5,7%/năm, giai đoạn 2016-2018 tăng trên 4 %. Nông, lâm nghiệp chuyển dịch mạnh theo hướng sản xuất hàng hóa, từng bước phát huy lợi thế của địa phương, tạo ra các vùng chuyên canh cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và đáp ứng nhu cầu thị trường; thu nhập và đời sống của người dân từng bước được nâng lên, diện mạo nông thôn có nhiều khởi sắc. Phát triển nông nghiệp hàng hóa đã góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách phù hợp để khuyến khích, thu hút doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đầu tư vào nông nghiệp, liên kết chặt chẽ giữa các chủ thể trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị. Phát huy vai trò của doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân tham gia sản xuất nông nghiệp hàng hoá, đồng thời kết hợp với phát triển du lịch sinh thái, thúc đẩy công nghiệp, dịch vụ phát triển.
Xác định phát triển nông nghiệp hàng hóa là động lực để tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nhân dân, tạo sự ổn định và phát triển bền vững. Quan tâm đổi mới và nâng cao hiệu quả các hình thức tổ chức sản xuất nông nghiệp hàng hoá; tập trung vào cây trồng, vật nuôi có lợi thế của địa phương với quy mô lớn, sản phẩm có chất lượng, giá trị gia tăng và sức cạnh tranh cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường là những nhiệm vụ được triển khai đồng bộ trong thời gian qua.
Ngày 17/4/2018, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 57/2018/NĐ-CP về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn (thay thế Nghị định số 210/2013/NĐ-CP). Nghị định quy định một số cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư bổ sung của Nhà nước và quy định trình tự, thủ tục thực hiện ưu đãi, hỗ trợ đầu tư cho các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; đồng thời giao trách nhiệm cho UBND tỉnh ban hành danh mục sản phẩm nông nghiệp chủ lực cấp tỉnh.
Chè là một trong những sản phẩm chủ lực của tỉnh
Quyết định số 1203/QĐ-TTg ngày 18/9/2018 của Thủ tướng Chính phủ quy định mỗi tỉnh ban hành 5 sản phẩm nông nghiệp chủ lực cấp tỉnh. Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, căn cứ vào tình hình thực tế của tỉnh, sau khi xin ý kiến các sở, ngành liên quan và UBND các huyện, thành phố, Sở Nông nghiệp và PTNT đã đề xuất Sở Kế hoạch Đầu tư thẩm định 5 loại sản phẩm nông nghiệp chủ lực để trình UBND tỉnh quyết định, gồm: sản phẩm cây trồng có cây chè, cây mía; nhóm sản phẩm rau, củ, quả; sản phẩm vật nuôi lựa chọn con trâu; sản phẩm lâm nghiệp lựa chọn gỗ nguyên liệu.
Tiêu chí chung xác định sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh đó là: (1) Sản phẩm có quy mô sản xuất lớn, có giá trị gia tăng cao, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng giá trị sản phẩm nông nghiệp; có ý nghĩa làm động lực thúc đẩy ngành nông nghiệp của tỉnh phát triển; (2) Khả năng áp dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ tiên tiến vào sản xuất để tạo ra sản phẩm có năng suất, chất lượng cao; (3) Có tiềm năng thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu; có khả năng cung ứng cho thị trường với sản lượng lớn, ổn định, lâu dài; có khả năng gắn kết giữa sản xuất với các cơ sở chế biến trong và ngoài tỉnh; có khả năng cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại; (4) Có tính độc đáo riêng của địa phương, được cấp chỉ dẫn địa lý và bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa, có khả năng trở thành sản phẩm hàng hóa mang đặc trưng riêng của tỉnh Tuyên Quang; (5) Có khả năng kết nối với sản phẩm cùng loại của các tỉnh trong vùng và trong nước để tham gia xuất khẩu. Sản phẩm có khả năng liên kết tạo chuỗi cung ứng ổn định. Sản phẩm có khả năng thu hút được doanh nghiệp đầu tư.
Giải pháp phát triển
Việc lựa chọn các loại sản phẩm chủ lực cần phải có sự chắt lọc kỹ lưỡng, phải thực sự mang trong nó hình ảnh và là biểu tượng của địa phương; không nên bố trí một cách dàn trải với quá nhiều chủng loại sản phẩm. Xây dựng các sản phẩm chủ lực cần tính đến sự hài hòa giữa yếu tố kinh tế và yếu tố xã hội; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, định hướng phát triển các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh. Xác định sản phẩm chủ lực phải mang tính cạnh tranh cao, đây là sản phẩm đặc thù của địa phương, do đó cần có sự thống nhất cao từ tư tưởng đến hành động của các cấp, các ngành, cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân để tập trung sản xuất, chế biến, nâng cao lợi thế cạnh tranh, từ đó nâng cao thu nhập cho người sản xuất. Việc lựa chọn và xác định các sản phẩm chủ lực cho ngành nông nghiệp được coi là một trong những nội dung quan trọng hàng đầu trong chiến lược phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn, mà trọng tâm là việc thực hiện hiệu quả chương trình xây dựng nông thôn mới hiện nay.
Tính toán phát triển sản phẩm chủ lực đảm bảo có vùng nguyên liệu ổn định lâu dài; đảm bảo yếu tố thị trường và phải có khả năng xuất khẩu. Tổ chức sản xuất, chế biến vừa theo quy hoạch hoặc đề án đã được phê duyệt, vừa gắn chặn với việc nâng cao chất lượng, tạo uy tín để vươn ra các thị trường lớn và đảm bảo giá trị gia tăng cao, mang lại hiệu quả kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường. Trong giai đoạn đầu, cần đặc biệt coi trọng việc tham gia của doanh nghiệp có tiềm lực chịu trách nhiệm chính trong tổ chức sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt phải quan tâm củng cố nâng cao chất lượng, tạo uy tín sản phẩm, không nên chạy theo số lượng sản phẩm khi chất lượng chưa được khẳng định.
Ưu tiên nguồn lực để tập trung đầu tư có trọng tâm, trọng điểm nhằm xây dựng nên những thương hiệu sản phẩm chủ lực mạnh của tỉnh. Đây cũng là cơ sở để các sở, ngành liên quan của tỉnh tham mưu xây dựng cơ sở dữ liệu về sản phẩm chủ lực; kết nối giữa sản xuất với thị trường tiêu thụ, xây dựng triển khai hiệu quả chương trình quảng bá tiếp thị sản phẩm chủ lực. Cần đề xuất các chính sách xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, phù hợp với khả năng của tỉnh để tạo điều kiện hỗ trợ, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi nhất cho sự ổn định và phát triển của doanh nghiệp, trong đó ưu tiên các chính sách thúc đẩy tập trung đất đai, tạo quỹ đất để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn phù hợp với thẩm quyền và các quy định của pháp luật; chính sách tín dụng tại địa phương, hỗ trợ lãi suất để doanh nghiệp có điều kiện đổi mới về khoa học công nghệ, tận dụng cơ hội của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 để tạo sự vượt trội về năng suất lao động...
Thay đổi tư duy, tổ chức lại sản xuất là việc làm quan trọng. Việc xác định các sản phẩm nông nghiệp chủ lực để tập trung đầu tư phát triển sản xuất và tiêu thụ là hướng đi đúng, là việc làm cần thiết, căn cơ góp phần quan trọng phát triển nông nghiệp bền vững. Bởi tựu chung của những khó khăn, vướng mắc cần giải quyết trong việc phát triển các sản phẩm nông nghiệp chủ lực đó là liên kết sản xuất chưa thật sự bền vững, nhiều nông dân chưa quen với việc sản xuất theo hợp đồng, chưa tuân thủ quy trình, tiêu chuẩn, quy chuẩn sản xuất hàng hóa, chỉ quan tâm đến lợi ích trước mắt mà chưa thấy được lợi ích lâu dài về sản xuất, tiêu thụ ổn định. Bên cạnh đó là thực trạng sản phẩm hàng hóa thiếu “đầu ra” bền vững, giá trị hàng hóa không ổn định. Chính vì vậy, việc thay đổi tư duy của người nông dân Tuyên Quang và tổ chức lại sản xuất, nhất là đẩy mạnh liên kết vùng chuyên canh và tập trung sản xuất, liên kết chuỗi sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, nâng chất lượng nông sản cho nông dân phải đi trước, phải làm đồng bộ để các sản phẩm chủ lực của tỉnh phát triển mạnh và có sức cạnh tranh trên thị trường.
Trứng gà sản phẩm OCOP của xã Mỹ Bằng – Yên Sơn
Cần phải phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm của các cấp, ngành, đặc biệt là sự tận tình, trách nhiệm của của đội ngũ công chức và lãnh đạo các cấp, không chỉ tuyên truyền, hô hào suông mà cần tìm ra những giải pháp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp mang tính thực tiễn cao. Xuất phát từ điều kiện thực tế của địa phương, các đồng chí lãnh đạo tỉnh, các sở, ngành, các huyện, thành phố luôn cầu thị, chủ động tìm kiếm các nhà đầu tư có tâm, có tầm và luôn đồng hành nông dân trong việc tổ chức sản xuất, chế biến, tiêu thụ các sản phẩm chủ lực. Thực hiện công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quỹ đất chưa sử dụng, tạo điều kiện để các doanh nghiệp tiếp cận thuận lợi nhất; thực hiện hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng sản xuất, nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh; đồng thời nâng cao hiệu quả đầu tư công, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu hội nhập./.
Nguyễn Đại Thành - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Tuyên Quang