Cũng như anh Thứ, gia đình anh Trần Văn Phú, thôn Yên Khánh, xã Hoàng Khai (Yên Sơn) cũng tập trung chăn nuôi trâu vỗ béo, mỗi lứa từ 10 - 12 con. Anh Phú cho biết, nuôi trâu vỗ béo là phải chọn những con trâu trưởng thành, gầy, có bộ khung xương to, vóc lớn (trâu đực là tốt nhất) thì quá trình vỗ béo mới đem lại hiệu quả kinh tế cao. Tiêu chuẩn khắt khe nên việc tìm kiếm nguồn giống để tái đàn sau mỗi chu kỳ vỗ béo là khá khó khăn.
Theo báo cáo của Chi cục Chăn nuôi và Thú y, tỷ lệ sinh sản tự nhiên của đàn trâu trong tỉnh đang thấp dần, tại một số địa phương có truyền thống chăn nuôi trâu như Phúc Ninh, Trung Sơn, Đạo Viện (Yên Sơn); Yên Nguyên, Hòa Phú (Chiêm Hóa)... số trâu cái sinh sản theo chu kỳ 3 năm/2 con gần như rất ít. Nguyên nhân là do đồng cỏ bị thu hẹp rất nhiều, trâu không còn được chăn thả tự nhiên. Tỷ lệ trâu sinh sản tự nhiên giảm khiến thiếu hụt nguồn giống, không đủ để bù đắp số lượng trâu bị khai thác làm thực phẩm dẫn đến đàn trâu bị sụt giảm. Từ năm 2015 đến nay, đàn trâu của tỉnh giảm từ 3 - 4%/năm.
Ông Hoàng Văn Oanh, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp công nghệ cao Tiến Thành, đầu mối cung ứng trâu giống trong chuỗi chăn nuôi, chế biến sản phẩm thịt trâu chia sẻ, cách đây 5 - 6 năm, trâu giống được mua ngay tại tỉnh, thì 3 năm trở lại đây HTX đã phải vào tận miền Trung, miền Nam để mua. Từ năm 2018 đến nay, HTX đã phải lặn lội sang Lào và Campuchia để thu mua con giống về cho các hộ dân tham gia liên kết chăn nuôi. Theo ông Oanh, đây chỉ là giải pháp tình thế vì lấy nguồn giống xa đã làm tăng chi phí, độ rủi ro cũng rất cao, trâu phải di chuyển một chặng đường khá dài trong điều kiện phương tiện cơ giới chật hẹp. Giải pháp lâu dài rất cần có sự hợp tác chặt chẽ từ ngành chuyên môn, người chăn nuôi trong việc nâng cao chất lượng đàn trâu.
Đứng trước thực trạng nguồn trâu giống khan hiếm, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Viện chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) thực hiện dự án cải tạo, nâng cao chất lượng đàn trâu giống ở 4 xã gồm: Yên Nguyên, Hòa Phú (Chiêm Hóa); Đạo Viện, Trung Sơn (Yên Sơn). Theo đó, các hộ chăn nuôi trâu cái được ngành chuyên môn hỗ trợ chi phí, kỹ thuật thụ tinh bằng phương pháp nhân tạo. Ông Lý Văn Chuân, cán bộ thú y xã Đạo Viện (Yên Sơn) cho biết, mô hình cải tạo chất lượng đàn trâu địa phương bằng kỹ thuật thụ tinh nhân tạo đã giúp các hộ dân giải quyết khó khăn về nguồn giống, vì hiện nay trâu đực giống tốt ngày càng ít đi.
Theo báo cáo của Chi cục Chăn nuôi và Thú y, tại 4 xã thực hiện dự án đã có 30 con nghé được sinh ra khỏe mạnh, đạt trọng lượng 20 - 25 kg/con, tăng 10 - 15% so với nghé sinh ra bằng phương pháp tự nhiên. Nâng cao chất lượng đàn trâu và đưa chăn nuôi trâu của tỉnh phát triển thành ngành sản xuất có tỷ trọng lớn trong nông nghiệp, ngành Nông nghiệp và các cơ quan chức năng của tỉnh thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 12/2014/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân tỉnh về cơ chế, chính sách hỗ trợ sản xuất hàng hóa đối với một số cây trồng, vật nuôi chủ lực. Đã có trên 151 tỷ đồng được giải ngân cho 3.179 tổ chức, cá nhân vay, trong đó có vay chăn nuôi trâu sinh sản, trâu đực giống. Những giải pháp đang được thực hiện là lời giải cho bài toán khan hiếm nguồn trâu giống phục vụ chăn nuôi, bảo đảm chuỗi chăn nuôi trâu phát triển ổn định, bền vững.